چگونه در ۴ مرحله عادتهای بهتری بسازیم
بخش اول از فصل سوم کتاب عادتهای اتمی نوشته جیمز کلیر
در سال ۱۸۹۸، یک روانشناس به نام ادوارد ثرندایک آزمایشی انجام داد که اساس درک ما از نحوه شکلگیری عادتها و قوانینی که رفتار ما را هدایت میکنند، بنا نهاد. ثرندایک به مطالعه رفتار حیوانات علاقهمند بود و کارش را با گربهها شروع کرد.
او هر گربه را در دستگاهی به نام “جعبه معما” قرار میداد. این جعبه طوری طراحی شده بود که گربه میتوانست با انجام عملی ساده، مانند کشیدن یک حلقه، فشار دادن یک اهرم یا قرار دادن پا روی یک پلتفرم، از آن خارج شود. به عنوان مثال، یکی از جعبهها دارای اهرمی بود که با فشردن آن، دریچهای در کنار جعبه باز میشد. وقتی در باز میشد، گربه میتوانست به سرعت خارج شود و به کاسهای از غذا برسد.
بیشتر گربهها وقتی داخل جعبه قرار میگرفتند، بلافاصله میخواستند فرار کنند. آنها بینی خود را به گوشهها میزدند، پنجههایشان را از شکافها بیرون میکشیدند و به اشیاء لق میچسبیدند. بعد از چند دقیقه جستوجو، گربهها به طور تصادفی اهرم جادویی را فشار میدادند، در باز میشد و آنها فرار میکردند.
ثرندایک رفتار هر گربه را در طی چندین آزمایش دنبال کرد. در ابتدا، حیوانات به طور تصادفی در جعبه حرکت میکردند، اما به محض اینکه اهرم را فشار میدادند و در باز میشد، فرآیند یادگیری شروع میشد. به تدریج، هر گربه یاد میگرفت که عمل فشار دادن اهرم را با پاداش فرار از جعبه و دسترسی به غذا مرتبط کند.
بعد از بیست تا سی آزمایش، این رفتار به قدری خودکار و عادتشده بود که گربه میتوانست در عرض چند ثانیه فرار کند. به عنوان مثال، ثرندایک نوشت: “گربه شماره ۱۲ برای انجام این عمل در زمانهای مختلفی تلاش کرد: ۱۶۰ ثانیه، ۳۰ ثانیه، ۹۰ ثانیه، ۶۰، ۱۵، ۲۸، ۲۰، ۳۰، ۲۲، ۱۱، ۱۵، ۲۰، ۱۲، ۱۰، ۱۴، ۱۰، ۸، ۸، ۵، ۱۰، ۸، ۶، ۶، ۷ ثانیه.”
در سه آزمایش اول، گربه به طور میانگین در ۱.۵ دقیقه فرار میکرد. در سه آزمایش آخر، میانگین زمان فرارش به ۶.۳ ثانیه رسید. با تمرین، هر گربه اشتباهات کمتری انجام میداد و اعمالش سریعتر و خودکارتر میشد. به جای تکرار اشتباهات، گربه مستقیماً به راهحل میرسید.
ثرندایک از مطالعات خود فرآیند یادگیری را اینگونه توصیف کرد: “رفتارهایی که با پیامدهای رضایتبخش همراه باشند، تمایل به تکرار دارند و رفتارهایی که پیامدهای ناخوشایند داشته باشند، کمتر تکرار میشوند.” کار او نقطه آغاز مناسبی برای بحث در مورد چگونگی شکلگیری عادتها در زندگی ما ارائه میدهد. همچنین به برخی از سوالات اساسی مانند: عادتها چیستند و چرا مغز زحمت ایجاد آنها را میکشد؟ پاسخ میدهد.